Korzystanie z wód polega na ich używaniu na potrzeby ludności oraz gospodarki, które nie może powodować pogorszenia stanu ekologicznego wód i ekosystemów od nich zależnych, a także marnotrawstwa wody, marnotrawstwa energii wody, ani wyrządzać szkód.
Wody podziemne wykorzystuje się przede wszystkim: do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia oraz na cele socjalno-bytowe oraz na potrzeby produkcji artykułów żywnościowych oraz farmaceutycznych.
Dopuszczalne jest korzystanie z każdej wody w rozmiarze i w czasie wynikającym z konieczności:
1) zwalczania poważnych awarii, klęsk żywiołowych, pożarów lub innych miejscowych zagrożeń,
2) zapobieżenia poważnemu niebezpieczeństwu grożącemu życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu znacznej wartości, którego w inny sposób nie można uniknąć.
Pobór wód powierzchniowych może odbywać się jedynie na podstawie pozwolenia wodno-prawego. Pozwolenie to wydaje się na wniosek zainteresowanego. Organem właściwym do wydawania pozwoleń wodno-prawnych jest starosta lub marszałek województwa, w zależności od wielkości i skali oddziaływania zakładu.
Pozwolenie prawo-wodne jest wymagane przy wykonywaniu następujących czynności: szczególnie korzystanie z wód, regulacja wód oraz zmiana ukształtowania terenu na gruntach przylegających do wód mająca wpływ na warunki przepływu wody, wykonanie urządzeń wodnych, długotrwałe obniżenie poziomu zwierciadła wody podziemnej, piętrzenie wody podziemnej, gromadzenie ścieków oraz odpadów w obrębie obszarów górniczych utworzonych dla wód leczniczych, odwodnienie obiektów lub wykopów budowlanych oraz zakładów górniczych.
W pozwoleniu wodno-prawnym ustala się cel i zakres korzystania z wód, warunki wykonywania uprawnienia oraz obowiązki niezbędne ze względu na ochronę zasobów środowiska, a w szczególności: ilość pobieranej lub odprowadzanej wody, w tym maksymalną ilość m/h i średnią ilość m/dobę, sposób gospodarowania wodą, w tym charakterystyczne rzędne piętrzenia oraz przepływy, ograniczenia wynikające z konieczności zachowania przepływu nienaruszalnego, usytuowanie i warunki wykonania urządzenia wodnego do poboru wody, obowiązki wobec innych zakładów posiadających pozwolenie wodno-prawne lub uprawnienia do rybactwa, narażonych na szkodę w związku z wykonywaniem tego pozwolenia wodno-prawnego. W razie potrzeby w pozwoleniu dodatkowo mogą zostać ustalone inne wymagania i obowiązki, aby całość zasobów była prawidłowo wykorzystana i pozwolenie takie wydawane jest na 20 lat.
Rozliczenia za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzenie ścieków są prowadzone na podstawie określonych w taryfach cen i stawek opłat oraz ilości dostarczanej wody. Przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne określa taryfę za 1 rok. Taryfy podlegają zatwierdzeniu w drodze uchwały rady gminy. Ilość wody dostarczanej do nieruchomości ustala się na podstawie wskazania wodomierza głównego, a przypadku jego braku – w oparciu o przeciętne normy zużycia. Przeciętne normy zużycia wody określa Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 14 stycznia 2002 r. w sprawie określenia przeciętnych norm zużycia wody (Dz.U. nr 129 z 2006 r., poz. 902 ze zm.) wraz z przepisami wykonawczymi.
