Odzież chroniąca przed przecięciem, przekłuciem i otarciami

Do grupy odzieży chroniącej przed czynnikami mechanicznymi należy odzież zabezpieczająca pracownika przed przekłuciem, przecięciem oraz wplątaniem w poruszające się części maszyn. Dobór materiałów lub układów materiałów stosowanych do produkcji poszczególnych rodzajów odzieży ochronnej zależy przede wszystkim od zagrażających czynników.

Na odzież chroniącą przed przekłuciem nożami ręcznymi stosowane są skóry oraz materiały metalowe typu drucianej siatki lub odpowiednio połączonych metalowych elementów. W celu określenia powierzchni ciała wymagającej ochrony ocenia się zagrożenie występujące podczas pracy. Znaczenie mogą mieć następujące parametry: kierunek ruchów noża, siły stosowane przy pracy, postawa i zręczność pracownika, a także różnice we właściwościach obrabianego materiału. Najczęściej do ochrony przed nożami ręcznymi stosowane są fartuchy. Dozwolone są także i mogą występować takie konstrukcje odzieży, jak spodnie i kamizelki chroniące przed przecięciem. Przykład fartucha przedstawiono na fot. 1.

Wymagania dotyczące odzieży ochronnej stosowanej podczas używania noży ręcznych zawiera norma PN-EN ISO 13998:2006.

Norma przedstawia wymagania dotyczące projektowania odzieży, odporności na przebicie i przecięcie, rozmiaru, własności ergonomicznych, przepuszczalności wody, czyszczenia i dezynfekcji, znakowania i informacji od producenta dla użytkowników odzieży ochronnej. Podstawowym wymaganiem dotyczącym materiału jest odporność na przekłucie, charakteryzowana średnią głębokością przekłucia. Dla poziomu skuteczności 1, odnoszącego się do lekkiej pracy, bez energicznych ruchów noża w kierunku ciała, odporność na przekłucie, mierzona głębokością przekłucia, nie powinna przekraczać 10 mm. Natomiast podczas operacji trybowania kości w rzeźniach wymagany jest poziom skuteczności 2, dla którego średnia głębokość przekłucia powinna być mniejsza niż 12 mm.

Częste urazy mechaniczne wśród pracowników leśnictwa i rolnictwa spowodowane są przecięciem ręczną pilarką łańcuchową. Na przecięcie narażone są głównie kończyny dolne, stąd też najczęściej produkowane są spodnie chroniące przed przecięciem ręczną pilarką łańcuchową. Należy mieć świadomość, że odzież ochronna nie stanowi pełnego zabezpieczenia przed przecięciem, a jedynie przyczynia się do zmniejszenia skutków ewentualnego wypadku.

Do produkcji tego rodzaju odzieży stosowane są wielowarstwowe układy materiałów, które w kontakcie z łańcuchem pilarki powodują ślizganie się łańcucha przy kontakcie ze stroną zewnętrzną odzieży bądź też zapychanie, w czasie którego włókna materiału są wciągane przez łańcuch w koło napędowe i blokują ruch łańcucha lub wyhamowują prędkość łańcucha w wyniku absorpcji energii obrotowej przez zastosowane włókna. Często zjawiska te występują równocześnie. Materiały na ten rodzaj odzieży, zgodnie z wymaganiami normy PN-EN 381-5:2000 powinny charakteryzować się odpowiednią odpornością na przecięcie pilarką łańcuchową. Badanie może być wykonane przy trzech prędkościach łańcucha tnącego z następującym wskazaniem klasy odzieży: klasa 1 – 20 m/s, klasa 2 – 24 m/s i klasa 3 – 28 m/s. Podczas badania próbka odzieży z wkładem antyprzecięciowym nie powinna ulec przecięciu. Przecięcie zgodnie z normą ma miejsce wtedy, gdy łańcuch przeniknął przez próbkę, a długość przecięcia w miejscu najbliższym ciału wynosi więcej niż 1 cm. Do ochrony przed przecięciem ostrą krawędzią tafl i szklanej lub lustra może być stosowana odzież ochronna wykonana z odpowiedniej tkaniny brezentowej lub np. z dwóch warstw grubej dzianiny z przędzy poliamidowej.

W odzieży chroniącej przed czynnikami mechanicznymi dużą rolę odgrywa jej konstrukcja. Ma to szczególne znaczenie przy zagrożeniu wplątaniem w poruszające się części maszyn.

Wszystkie szwy w odzieży stosowanej przy zagrożeniu wciągnięciem w ruchome części maszyn powinny znajdować się wewnątrz odzieży. Zapięcia nie powinny mieć wystających, luźnych końców i powinny być zakryte. W konstrukcji odzieży nie powinny występować zewnętrzne kieszenie. Bardzo ważne jest prawidłowe dopasowanie odzieży do sylwetki użytkownika. Odzież powinna być zawsze właściwie zapięta. Jeśli odzież jest dwuczęściowa, obie części ubioru powinny być noszone razem.

Podstawowe wymagania dotyczące odzieży ochronnej stosowanej przy tym zagrożeniu zawiera norma PN-EN 510:1996. Przewiduje ona następujące warianty konstrukcyjne odzieży: bluzę ze spodniami z podwyższonym przodem, bluzę z kombinezonem bez rękawów, kombinezon z rękawami